Uporczywe chodzenie na palcach

Jedną z najczęstszych przyczyn utrwalonego chodzenia na palcach u dzieci jest mózgowe porażenie dziecięce (MPD). Spowodowane uszkodzeniem mózgu w okresie okołoporodowym, objawia się najczęściej wzmożonym napięciem mięśniowym kończyn dolnych i wymaga szybkiej interwencji neurologicznej oraz intensywnej rehabilitacji. W przypadku idiopatycznego chodzenia na palcach nie stwierdza się wyraźnej przyczyny neurologicznej ani ortopedycznej. Objaw ten może występować u zdrowych dzieci, szczególnie poniżej 3. roku życia, jednak jego utrzymywanie się po 5. roku życia powinno być wskazaniem do diagnostyki specjalistycznej.

Dystrofie mięśniowe to grupa chorób genetycznych, które prowadzą do stopniowego osłabienia i zaniku mięśni. Jednym z wczesnych objawów może być chodzenie na palcach, wynikające ze skrócenia ścięgna Achillesa. Wymaga to specjalistycznej diagnozy neurologicznej i długoterminowej opieki.

Chodzenie na palcach może być też jednym z objawów w przypadku spektrum autyzmu. Często wiąże się z potrzebą stymulacji proprioceptywnej lub z nadwrażliwością dotykową, dlatego wymaga oceny przez zespół specjalistów — psychologa, neurologa oraz terapeutę integracji sensorycznej (SI).

Wreszcie, przyczyną może być również zaburzenie integracji sensorycznej. Nadwrażliwość na bodźce dotykowe w obrębie stóp sprawia, że dziecko unika kontaktu z podłożem, poruszając się na palcach. W takich przypadkach pomocna jest terapia SI.

Podstawą rozpoznania jest dokładny wywiad kliniczny, obejmujący analizę rozwoju dziecka, czas pojawienia się objawu i występowanie innych symptomów. Istotna jest również obserwacja chodu zarówno w warunkach naturalnych, jak i kontrolowanych.

Badanie neurologiczne pozwala ocenić napięcie mięśniowe, odruchy oraz koordynację ruchową. Poszukuje się także ewentualnych oznak uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego.

W diagnostyce ortopedycznej lekarz ocenia długość i elastyczność ścięgna Achillesa oraz sprawdza, czy występują deformacje stóp lub kończyn.

Terapia integracji sensorycznej poprzedzona jest oceną przez terapeutę SI, który bada m.in. reakcje na bodźce dotykowe, propriocepcję i reakcje posturalne.

W razie potrzeby wykonuje się dodatkowe badania, takie jak rezonans magnetyczny (MRI) mózgu, elektromiografia (EMG) czy testy genetyczne w kierunku chorób dziedzicznych.

Kluczowa jest wczesna obserwacja rozwoju dziecka, regularne kontrole pediatryczne oraz szybka reakcja na utrzymujące się chodzenie na palcach powyżej 2.–3. roku życia.

Edukacja rodziców i opiekunów odgrywa ważną rolę — znajomość etapów rozwoju ruchowego dziecka i świadomość niepokojących objawów pomagają w podjęciu odpowiednich działań.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości istotne jest szybkie wdrożenie interwencji terapeutycznej. Fizjoterapia skupia się na rozciąganiu mięśni łydki i nauce prawidłowego wzorca chodu, a w razie potrzeby stosuje się także terapię integracji sensorycznej lub dobiera odpowiednie ortezy.

Zaleca się również promowanie aktywności fizycznej wspierającej prawidłową postawę i sposób chodzenia. Korzystne są zabawy boso na różnych powierzchniach, ćwiczenia równoważne oraz rozciągające.